In vroeger tijdens sliepen mensen rechtop, zittend in de bedstede. Anders zou het bloed naar het hoofd stijgen met negatieve gevolgen. Wij weten wel beter. In vroeger tijden waren bedrijven verticaal georganiseerd, medewerkers zouden er anders maar een rommeltje van maken. Wij weten wel beter.
Er wordt veel geschreven en gesproken over de veranderende tijd waarin zelforganisatie een organisatiemodel is wat belooft alle veranderingen aan te kunnen. Met taal zoals we die in verticaal georganiseerde bedrijven kennen hoor je dat bij zelforganisatie de productiviteit toeneemt, er minder fouten worden gemaakt en er nieuwe oplossingen ontstaan. Tot zover het resultaat voor het bedrijf. De medewerker ontwikkelt het dragen van eigen verantwoording, ondernemerszin en krijgt vertrouwen. Het klinkt als muziek in ieders oren.
Toch zie ik misverstanden ontstaan. Een theoretisch model als zelforganisatie biedt kansen maar lost niets op. Wie of welke impuls maakt dat er een verandering op gang komt?
De regering zegt dat we moeten participeren, de manager in de zorg zegt dat er slimmer met tijd om moet worden gegaan, de leerkracht mag nog een leerling met een bijzondere ondersteuningsvraag in de klas welkom heten. Met de handen in het haar en angstige ogen zie je een tekstwolkje verschijnen, ‘ hoe dan?’
Ben ik dan somber? Nee hoor, ik denk dat de professional het verschil maakt in tijden van verandering. De identiteit van een bedrijf of organisatie wordt gevormd door haar medewerkers. De professional staat in direct contact met de burger, de leerling, de cliënt of, zoals een opdrachtgever van mij zo mooi zegt; ‘de mens’. In die dialoog ontwikkelt zich een nieuwe cultuur. Een organisatie kan haar medewerkers zeker stimuleren, zelfsturing als organisatiemodel is daarbij helpend. Een belangrijke voorwaarde zijn heldere kaders en ruimte voor creativiteit.
Ik geloof dat we in een tijdperk leven waarin we schuiven van verticaal naar horizontaal organiseren. De medewerkers willen best zelfstandig werken en zij behouden daarbij behoefte aan kaders. Een randvoorwaarde voor medewerkers en leidinggevende is: ‘Ken uzelf’. Weet waar het voor jou begint te schuren en pijn gaat doen in deze veranderende tijden en waarom.
Weet jij het al? Dan ben jij waarschijnlijk klaar of bezig met horizontaal organiseren. Wil je wel maar zie je nog belemmeringen? Dan nodig ik je uit om samen te kijken wat er nodig is. Ik zorg dat je het krijgt.
